Esnek çalışma saatlerinden, annelik babalık izinlerine, kısmi zamanlı çalışmadan kreşlere çalışanların ailedeki, toplumdaki rollerini kolaylaştırmayı hedefleyen çalışma hayatıyla ilgili “aile dostu” düzenlemeler, acaba hedeflendiği gibi işteki motivasyonu ve performansı mı artırıyor yoksa gerçekte yaşananlar pek çok alanda olduğu gibi yine kadınların aleyhine mi işliyor?

İşte bu soruyla yola çıkan bizler, New York Times’da 26 Mayıs 2015’te yayımlanan ve siz okuyucularımız için Özde Çakmak tarafından çevrilen “Aile Dostu Politikalar Geri Teptiğinde” başlıklı Claire Cain Miller’ın makalesini paylaşmaktan gurur duyarız.

Aile Dostu Politikalar Geri Teptiğinde- Claire Cain Miller-Çeviren: Özde Çakmak

Şili’de bir yasa, çalışan annelere çocuk bakımı sağlanmasını gerektiriyor. Sonuç? Kadınlar daha az maaş alıyorlar.

İspanya’da, küçük çocuklu ebeveynlere part-time çalışma hakkı veren bir politika, tüm kadınlar için – anne olmayanlar için bile – mevcut tam zamanlı, istikrarlı işlerde düşüşe neden oldu.
Avrupa’nın bir başka yerinde, cömert doğum izinleri erkeklere kıyasla kadınların müdür olma ya da işte diğer sorumluluk gerektiren pozisyonları elde etme ihtimallerinin daha az olması anlamına gelmekte.
Aile dostu politikalar, ebeveynlerin iş ile evdeki sorumlulukları dengelemelerine yardımcı olabilir ve bir yere kadar çocuk sahibi kadınların iş gücünde kalmalarında etkili olurlar. Fakat bu politikaların genellikle istenmeyen sonuçları da vardır.

Bu yasalar, işverenler kadınların uzun süre işten ayrı kalacaklarını ve masraflı yardım paraları kullanacaklarından korktukları için öncelikle kadınları işe almaktan caydırabilir. Amerikan Gelişim Merkezi’nde kadın ekonomi politikası direktörü Sarah Jane Glynn, “İşverenler için, ayrımcılığı haklı çıkarmak daha da kolaylaşıyor,” dedi.

Çok sayıda ülkenin aksine, Birleşik Devletler’in çalışan ebeveynler için yok denecek kadar az sayıda federal politikası var. Bunlardan biri 1993’deki belli büyüklükteki şirket çalışanlara 12 haftalık ücretsiz izin sağlayan Aile ve Medikal İzin Yasası (Family and Medical Leave Act)’dır.

Cornell Üniversitesi’nde iktisat profesörü asistanı olacak olan Mallika Thomas’ın yayınlanmamış yeni bir çalışmasına göre, kadınların işte kalmaları yüzde 5 daha olasıdır ama yasa olmadan öncesiyle kıyaslandığında terfi almaları yüzde 8 daha az olasıdır. Mallika bunu kısmen, izne ayrılabilecek kadınların kariyerlerine yatırım yapmaya şans tanımayan şirketlere bağladı. “Problem, bütün kadınların, hatta çocuk sahibi olmayı ya da çalışma saatlerinde kesinti yapmayı düşünmeyen kadınların cezalandırılabiliyor olmasıyla sonuçlanıyor,” dedi.

Amerikalılar buradaki sistemin cömert olup olmadığını ve nasıl cömert kılınacağını tartışadursun, denizaşırı ülkelerden çıkarılacak dersler var. Şili’deki çocuk bakım yasası, 2009’da yürürlüğe giren en yeni versiyonu, Latin Amerika’daki en düşük oranlar arasındaki, yüzde 50’nin altında olan çalışan kadın yüzdesini artırmayı amaçladı. Yasa, 20 ya da daha fazla kadın çalışana sahip şirketlerin, 2 yaşın altındaki çocuk sahibi kadınlara, kadınların çocuklarına süt verebilecekleri yakınlıkta bir yerde, çocuk bakımı sağlamasını ve ücreti ödemesini gerektiriyor.

İnter- Amerika Gelişim Bankası’nda ekonomist ve yasanın etkileri üzerine bir çalışmanın başyazarı Maria F. Prada, yasanın işe geri dönme geçişini kolaylaştıracağını ve çocukların gelişimine yardımcı olacağını söyledi. Fakat, yasa, aynı zamanda, kadınların başlangıç maaşlarında yüzde 9 ila 20 arasında bir düşüşe yol açtı. Araştırmacılar, aynı şirketlerdeki maaşları, şirketlerin yasalara uymaları için zorlanacak kadar büyük olmalarından önce ve sonra karşılaştırdı. (Şirketlerin bir başka yaklaşımı, özellikle daha küçük ölçekli olanlar, sadece yasalara uymak oldu.)

Geçen ay Ulusal Ekonomi Araştırma Bürosu tarafından çalışması yayınlanan Bayan Prada, “Bu, onların iş gücüne katılmalarına yardımcı olmak ve iş-aile dengesini sağlamak için bir koşul olarak düşünülüyordu ve tam tersini yapıyor,” dedi.

İspanya 1999’da 7 yaşından küçük çocuk sahibi işçilere işten çıkarılma korkusu olmadan azaltılmış çalışma saatleri isteme hakkı tanıyan bir yasa çıkardı. Bu yasadan yararlananların nerdeyse tümü kadındı.

IE İşletme Okulu’nda ekonomist Daniel Fernedez-Kranz ve New York, Queens College Şehir Üniversitesi’nde ekonomist Núria Rodríguez-Planas tarafından yapılan bir çalışmaya göre, sonraki 10 yıl içinde, şirketlerin erkeklere kıyasla doğurganlık yaşa gelmiş kadınları işe alma olasılığı yüzde 6, terfi ettirme olasılıkları yüzde 37 daha az ve işten çıkarmaları yüzde 45 daha çoktu. Doğum yaşına gelen kadınların işe alınmama oranı yüzde 20 arttı. Bir diğer sonuç: Kadınların bu tür yardımlar sağlamayan daha az istikrarlı, kısa vadeli sözleşmeli işlerde çalışma olasılığı daha yüksek.

“Yasanın istenmeyen sonuçlarından biri, kadınları haklarının yerine getirilemeyeceği kalitesi kötü, korunmasız işleri olan iş piyasasının alt sektörlerine sokmaktır,” dedi Fernández-Kranz.

Bu bulgular, Cornell’de ekonomist olan Lawrence Kahn ve Francine Blau tarafından yapılan araştırmayla da tutarlı. 22 ülkede yapılan araştırmada, Avrupa’daki doğum izinleri ve part-time iş tedbirleri gibi cömert aile dostu politikalar daha çok kadının çalışmasını mümkün kıldığını gördüler – ama muhtemelen bunlar kariyer yapılamayacak işlerdi ve yönetici olmaları olasılığı düşüktü.

Araştırmacılar, aile dostu politikaların geri tepmesini önlemenin basit bir yolu olmadığını söylüyorlar. İş verenlerin onları finanse etmemelerini sağlamak bir fikir. Şili’de olduğu gibi, yükü sıklıkla çalışanlara yıkacaklardır. Örneğin, ücretli aile izni sunan üç Amerika eyaleti – California, New Jersey ve Rhode Island – maaşlardan kesilen vergilerle finanse ediyor.

Bir diğer öneri, politikaların cömert olmasını ama çok da olmamasını sağlamak. Bazıları üç aydan fazla annelik izninin yararlı olduğunu ama dokuz ayı aşkın iznin kadının kariyer umutlarına zarar vereceğini söylüyorlar.

Bu sorunu inceleyenler, belki de çalışan ailelere yardım eden politikalar üretmenin en başarılı yolunun onları cinsiyet ayrımı gözetmeksizin yapmak olduğunu söylüyorlar. Örneğin, İsveç ve Quebec gibi yerlerde, ebeveyn izni politikaları yeni bebek için hem kadınları hem de erkekleri işten izin almaya teşvik ediyor.

Amerikan Gelişim Merkezi’nden Glynn, “Bu, kadınların yaptığı bir şeye karşılık insanların yaptığı bir şey olmak zorunda,” dedi.